Meditatie: Fluistering in de nacht

En dan is het zover….
De spannende tijd van het ongeneeslijk ziek zijn van degene die je zo lief is, ligt achter je.
Na de kanker is nu ook de dood je huis binnengeslopen. Soms als een dief in de nacht.
Mijn neefje Maarten van tien zag het beeld van de dief voor zich toen zijn oma was overleden. Hij verwoordde dit zo:

De dood

De dood is als een dief in de nacht –
Tussen licht en donker zit een deur
Het licht is de mens
het donker is de dood.
Op die deur zit een slot
het hart wordt zwakker, en het slot roest…
Het slot valt van de deur, en de dood komt binnen.
Het licht wordt donker
en de mens is gestorven.

In de ogen van een kind wordt het definitieve duidelijk zichtbaar:
‘En de mens is gestorven…’

Door de dood is voorgoed een andere tijd aangebroken.
Een tijd van diepe rouw.
Een tijd van immens verdriet.
Een tijd van alomvattend gemis.

Vaak ook een tijd van vragen:
Waar is God in dit alles?
Wat is de bedoeling van dit verlies?
Waar is het voor nodig dat mijn geliefde ons nu al moest verlaten?

Want zo kan het voelen, dat God dit voor ons heeft bedacht.
Waarom overkomt ons dit? Het strijkt totaal tegen ons gevoel in.
Ons verstand kan dan wel zeggen, dat iedereen ergens aan moet overlijden. En dat misschien onze genen wel een rol spelen in het tijdstip.
Maar ons gevoel antwoordt dan onmiddellijk dat het nog veel te vroeg is. Dat het zeker niet nu had moeten gebeuren, terwijl er nog zoveel mooie plannen op stapel stonden….

Hoe vinden we een uitweg tussen ons verstand en ons gevoel? Met bovendien een God op afstand. Een God die geen antwoord lijkt te geven en ons met al onze vragen alleen lijkt te laten.
Aan het begin van de 20^e eeuw schreef de gelovige dichter Rainer Maria Rilke over soortgelijke vragen aan een collega onderstaande woorden terug. Het komt erop neer dat ‘geduld’ het sleutelwoord is. Hij schreef:

Heb geduld

Heb geduld met alles wat in het hart nog niet helder is
en probeer de vragen zelf lief te hebben
als gesloten kamers,
als boeken die in een zeer vreemde taal
geschreven zijn.

Zoek niet naar de antwoorden
die je niet gegeven kunnen worden,
omdat je ze niet leven kunt.
En daar gaat het om: alles te leven.
Als je met de vragen leeft
dan leef je misschien geleidelijk aan
ongemerkt ooit op een dag in het antwoord.

Misschien is het – geduldig – op God blijven vertrouwen wel het antwoord op onze vragen van nu. Misschien ook wel het enige antwoord op onze pijn, onze rouw, ons verdriet en ons gemis. In de Psalmen staat geschreven dat God dit allemaal ziet en ‘moeite en verdriet aanschouwt om het in zijn hand te leggen’. Om het te wegen…! (Psalm 10:14) Daar spreekt liefde en nabijheid uit.

De uitnodiging ‘om alles in zijn hand te leggen’ biedt ook ruimte om voor het positieve te blijven kiezen. De dichter Sytze de Vries geeft ons daar een handvat voor. In zijn gedicht ‘Fluistering in de nacht ’stelt hij aarzelend telkens twee posities tegenover elkaar. De fijngevoelige titel is veelzeggend want we beseffen maar al te goed hoe belangrijk het voor ons is, ‘dat ons leed door anderen goed gewogen wordt’ (Job 6:2). Je kunt er soms zo hartstochtelijk naar verlangen dat de diepte van je leed gepeild wordt. Door anderen. Maar vooral ook door dé Ander. Het gedicht klinkt zo:

Fluistering in de nacht

Je kunt huilen omdat iemand die je lief was er niet meer is
of blij zijn omdat diegene heeft geleefd.

Je kunt je ogen sluiten en hopen dat hij of zij terugkomt
of je kunt je ogen openen en zien wat diegene heeft achtergelaten.

Je hart kan leeg zijn omdat deze persoon er niet meer is
of je kunt vervuld zijn van de liefde die je kon delen.

Je kunt je afwenden van de toekomst en in het verleden leven
of je kunt proberen door te gaan vanwege gisteren.

Je kunt iemand alleen herinneren omdat die persoon er niet meer is
of je kunt haar of zijn gedachten koesteren en die laten voortleven.

Je kunt huilen, je leeg voelen of je omdraaien
of je kunt doen wat hij of zij wilde:
Iets van jezelf maken en trots zijn op wie je bent.

Hoewel met aarzeling opgeschreven, komt hier een heilzame perspectiefwisseling tot stand.
Lang niet eenvoudig om daarin mee te bewegen.
Gelukkig worden we niet gedwongen. Wel hebben we een eigen verantwoordelijkheid.
De keuze is aan ons…!

Gettie Kievit