Toen Hij hún geloof zag…

Een spreekwoord ontstaat niet vanzelf. Er zit altijd wel iets van waarheid in. En de opmerking ‘In nood leert men vrienden kennen’ is er een die veel zieke mensen kunnen nazeggen. Als het erop aan komt, gebeuren er soms verrassende dingen. Mensen, waarvan je zeker dacht te weten dat die naast je zouden komen staan, hebben geen tijd en juist diegenen van wie je een lage pet op hebt, zijn er opeens voor je. Van je vrienden moet je het hebben. Ook alweer zo’n uitroep.

Er staat een verhaal in de bijbel waarin de vrienden als het ware plaatsvervangend geloven voor de zieke. Geweldig om te lezen. Ze laten zich door niets en niemand tegenhouden als ze met hem naar Jezus willen. Uiteindelijk laten ze hem door het dak zakken voor Zijn voeten. Er wordt helemaal niet verteld wat de verlamde man zelf wilde. Natuurlijk, hij wilde weer lopen, maar of hij vertrouwen had dat Jezus zoiets zou kunnen bewerkstelligen, wordt niet genoemd. Wél die opmerking die voorafgaat aan Jezus’ reactie: ‘Toen Hij hun geloof zag’. Hún geloof. Dus het ging helemaal niet om het geloof van de zieke en al helemaal niet om de vraag of hij wel genoeg geloof had. Nee, zijn vrienden stonden voor hem in.

Als je ernstig ziek bent, is het erg troostrijk om te ontdekken hoeveel mensen er eigenlijk van je houden. Dat heb je nodig en je mag het ook met volle teugen tot je nemen. Je mag het koesteren en beleven, want het schept kracht om te dragen wat er op je bord is gekomen. Juist in een tijd waarin het individualisme meer dan ooit hoogtij viert en iedereen vooral bezig is met ik, mij en mezelf, is het superbelangrijk om dwars tegen de draad in te roepen dat het niet gaat om ‘ik’, maar om ‘wij’. Dat mensen geroepen zijn om elkaar te dragen. Niet alleen als ze elkaar aardig vinden, maar omdat ze mensen zijn. En dat hoeft niet altijd met prachtige woorden en mooie gedichten. Ik weet niet of die vrienden uit het bijbelverhaal eigenlijk wel iets gezegd hebben toen ze de stunt uithaalden om hun maatje voor de voeten van Jezus te laten zakken. Maar ze wáren er wel voor hem en hoe! Als je sámen de weg loopt die niemand wil lopen, besef je soms zo maar dat in die ander wellicht God naast je loopt.

Het bijbelverhaal staat in Marcus 2:1-12.

 

Rob Favier

Op de studeerkamer van mijn vrouw hangt een reproductie van een schilderij dat Otto de Bruyne ooit maakte. Het is alweer jaren geleden dat ik een programma met hem maakte. Ik zag dat schilderij in zijn atelier en werd daardoor direct herinnert aan mijn intrede in de gemeente van Zwolle.

 

Het schilderij laat een groepje kruiken zien. Ze zijn allemaal verschillend. In grootte en in kleur. Eén kruik is zelfs kapot. Er zit een groot gat in. Maar door dat gat zie je dat in die kapotte kruik gouden munten liggen. Dit herinnerde mij aan mijn intrede tekst:

“Maar wij hebben deze schat in aarden kruiken, opdat de alles overtreffende kracht van God zou zijn en niet uit ons” – 2 Korintiërs 4:7

 

Waarom ik toen die tekst koos?

Ik denk dat het een poging was om aan de gemeente te vertellen dat ook deze dominee maar een heel gewone man was, maar dat wel aan hem een geweldige schat was toevertrouwd: de bediening van het evangelie.

 

Het is een populaire intredetekst.

Het is ook een prachtig beeld.

Een dienaar van God. Een gewoon mens, maar drager van een geweldig evangelie.

 

Het schilderij sprak mij toen aan, maar nu nog meer. Het doet mij denken aan de mens zoals ik nu ben geworden. Geen gave kruik meer, maar een kruik waarin door ouderdom en ziekte steeds meer scheuren komen.

 

Ik ben kwetsbaar, maar niet onbruikbaar.

Het heeft alles te maken met de schat die ik nog steeds met me meedraag. Een schat die door de scheuren in de kruik soms nog beter te zien is dan vroeger.

 

Het geldt voor ieder die gelooft.

Je bent een aarden vat. Kwetsbaar, breekbaar, maar niet onbruikbaar.

 

Ik gun ieder een gaaf bestaan.

Een kruik te zijn zonder scheuren.

 

Maar vroeg of laat komen die scheuren ook in jouw bestaan. En dan geldt de vraag niet hoe je er uit ziet, maar wat je van binnen met je meedraagt.

 

Als kanker je raakt ben je zeker heel kwetsbaar, maar nooit onbruikbaar.

Ik vraag niet naar je buitenkant, maar naar je binnenkant.

Leeg? Of juist vol met de zegeningen van ons geloof in God, ons vertrouwen op Hem.

 

Ds. Arie van der Veer

 

 

Wie zich niet veilig voelt. Niet veilig in zijn lichaam
Niet veilig in een relatie
Niet veilig thuis of in een gezin
Niet veilig op zijn werk of op straat
Niet veilig in de wereld
Die kan naar
binnen vluchten
Die kan zich terugtrekken
Die trekt een brug omhoog
Die kan een fort worden
Die kan in een schulp gaan zitten
Die schulp wordt zijn schuilkelder
Die schulp kan koud en steenhard worden
Wie zich veilig gaat voelen
Wie zich serieus genomen voelt
Wie niet beoordeeld of veroordeeld wordt
Wie oprechte interesse voelt
Wie iemand met geduld ontmoet
Die kan de deur van zijn schuilkelder op een kier zetten
Die kan de moed voelen om een brug over de slotgracht neer te laten
Die krijgt tijd om zachter te worden

Er komt licht binnen
Er groeit een begin van vertrouwen
Er groeit hoop in die veilige ander
Een vreemde kan een emotioneel veilige vreemde worden
Die kan zien dat een mens natuurlijk gesloten is, maar open kan

Wie veel heeft moeten vluchten
Wie zielsschade heeft opgelopen
Wie niet meer weet wie je kunt vertrouwen, kan een schulp opbouwen als een fort
Hoe moeilijk kan het zijn om je kwetsbaarheid te tonen
Hoe moeilijk kan het zijn om je eenzame verdriet te delen.

Misschien zijn we soms allemaal een schulp. Zijn er ervaringen en gebeurtenissen die we blijven verbergen. We willen er niet doorheen, maar proberen er omheen te gaan. We willen onszelf kennen en tonen als een ‘positivo’. Tot we in de genadige ruimte van belangeloos vertrouwen komen:

We krijgen de moed en het verlangen om open te gaan!

Ik was in een kerk, een schuilplaats voor kwetsbare mensen. Het was in Drachten met de stichting Als kanker je raakt. De groep was klein genoeg om geen microfoon nodig te hebben. De groep was groot genoeg om je ook te kunnen verbergen. Je mocht iets zeggen of vragen. Maar je moest niets.

Wie door kanker wordt geraakt, heeft veilige hulp en steun nodig. Je levensboom in de winter, lente, zomer of herfst, kan in een hevige storm komen. Niet alleen jouw leven, maar ook van allen met wie je verbonden bent. Je tuimelt soms van de ene onzekerheid in de ander. Je hebt soms rusttijd nodig waar het leven doorraast.

Er waren die dag veel woorden, maar er waren niet alleen woorden: Er was de kwetsbare openheid van de jongste Marieke. Ik dank haar voor haar autobiografische inzichten: kwetsbaar krachtig.

Er was bij het welkom ook heerlijk Fries gebak dat al naar sinterklaas smaakte. Er was een zanger – ook van ver gekomen – met fijngevoelige liederen die ook even stokte.

Er was heerlijke pompoensoep met pindasmaak, boerenmelk en biologische boterhammen met kaas en ham en nog meer. Ook aan vegetariërs was gedacht. Wie veel stress, verdriet, gemis ervaart, kan ook door deze lekkere dingen, met zorg gemaakt en aangeboden, kracht krijgen.

De koster/beheerder was een vrouw met aandacht: geen paardenbloem, maar een zonnebloem! Ze noemde zich niet zo belangrijk! Ze vertelde me van de vernieuwing/verbouwing van deze Zuiderkerk in Drachten. Er stond bij het binnenkomen aan de voorkant een opmerkelijke schaal die een collecteschaal leek, maar het niet was. Zij, en nog een vrouw, ook betrokken bij de stichting Als kanker je raakt vertelden van het verhaal achter deze schaal. Verhalen kunnen je hart en je ogen openen! Zo gingen mijn ogen en hart open voor de kunstwerken te zien in de hal en de zaal, al of niet in de vitrinekasten.

Mensen van de kerk hadden de vraag gesteld: ‘Hoe kunnen we onze drempel verlagen? Hoe kunnen we verbinden?’ Ze waren in coronatijd op het idee gekomen om kunstenaars, die niet zoveel aandacht kregen en huns inziens wel meer opgetild mochten worden, uit te nodigen om te exposeren. Er is een eenzijdige aandacht voor topkunstenaars, maar er zijn veel meer kunstenaars. Ik leerde vandaag een man kennen die zijn kunstwerk een schulp noemde. Een keramist. Zijn schulpen deden me denken aan bloemkolen. Wij hadden in mijn jeugd op de boerderij witte en rode bloemkolen. ‘Mijn eerste schulp was helemaal gesloten’, zei hij. Maar er lagen ook drie anderen. ‘Deze zijn al minder gesloten’, zei hij. Zijn werk inspireerde me tot de begintekst hierboven.

Ik vroeg naar de prijs en ging als een rijker geworden mens terug naar mijn huis in Rotterdam. Voor ik vertrok naar station Groningen met een man, die ook door die koude kanker was geraakt, die graag wat wilde doen, maar zich niet als een bestuurder zag, zag ik ook het beeld wandeling langs het strand. Dat beeld is op mijn netvlies meegereisd. Ik had deze ochtend vrouwen en mannen ontmoet die weet hebben van de striemende storm, van de angstig makende tegenwind die je onderuit kan halen. Die weet hebben van het leven dat zuur/zoet kan zijn. Niet of of, maar en en.

In Assen stapte er een echtpaar in. Ze waren niet, naar ik dacht/invulde, naar het museum geweest. Ze waren met een camper door de mist vanuit Noord-Holland gereisd naar een vrouw die deze ‘trekhut‘ van hen via internet had gekocht. De zon straalde alsof het zomer was. Naar buiten kijken en het landschap lezen, ontspanden me. Zij lazen ineens in hun nog niet gelezen krant dat een vriend was overleden. Dat hij zou overlijden wisten ze, maar nu al…. Ze hadden nog een wandelafspraak. Het was al stil, maar het werd nog stiller. Het werd een bijzondere reis tot Amersfoort. Hij vertelde over zijn broer, aan corona gestorven, die een verkondiger was van de complottheorieën: hoe verwarrend de herinnering was aan hem voor hem en voor zijn kinderen. Je kunt niet open en kwetsbaar zijn als iemand je bedreigt en zijn kijk op de werkelijkheid als de enige ware poneert. Dan heb je soms een schulp nodig om je te beschermen. Als bekeren betekent dat de ander moet denken als jij. Als je denkt dat heidenen mindere mensen zijn. Er was een mysterieus mooie zonsondergang met de belofte er morgen weer te zijn. Misschien moeten we eerst de mist aankijken, maar de ochtend zal bloeien, vrij van pijn, want er is altijd licht (Amanda Gorman bij het aantreden van president Biden).

Dank voor deze dag!

Marinus van den Berg, 12 november 2022

Noot van de redactie: Marinus van den Berg was één van de sprekers tijdens de Ontmoetingsdagen ‘Als kanker je raakt’ in Zwolle, Waddinxveen en Drachten en zal ook de komende Ontmoetingsdagen in Hardenberg, Ermelo en Middelharnis zijn waardevolle bijdrage leveren. Zie voor data de agenda elders in deze nieuwsbrief.

Wat moet je zeggen als je deze boodschap krijgt? Hoe voel je je op zo’n moment? Wat ik heb ervaren is, dat de grond onder je voeten wordt weggeslagen. Ineens is er het besef: zijn leven gaat eindigen, afscheid, verdriet, loslaten, hoe gaat hij dat laatste stukje in en, hoe zal ‘het einde’ zijn? Een hele korte samenvatting van gedachten en emoties die door je heen kunnen gaan en dan besef ik heel goed dat het voor iedereen heel anders is en ervaren wordt. 

Wat kan dan als troost klinken op zo’n moment en je helpen in de tijd die er nog rest! Soms zijn er gewoon geen woorden, maar wat wel klinkt zijn de woorden van God zoals we die tegenkomen in de psalmen. 

Enige tijd geleden zat ik samen met mijn tante van 93 jaar na te tafelen nadat we met elkaar hadden gegeten. Om dit af te sluiten las ik Psalm 121. Na het lezen vroeg zij: daar heb je vast wel steun aan. Ik beaamde dit met: Ja, zeker. Want deze psalm had ik s ’morgens voor mezelf gelezen en hij ontroerde me. Wat was het dan dat mij aansprak en kan dit  jou en mij tot troost zijn. 

De psalmdichter vraagt zich af en wel direct in het 1e vers: ‘Ik sla mijn ogen op naar de bergen, vanwaar komt mijn hulp’? Gelijk in vers 1 klinkt zijn onmacht en vraagt hij zich af waar zijn hulp vandaan komt. Waarschijnlijk bevindt de psalmmist zich in een omstandigheid die hij niet kan overzien, een situatie die heel anders is dan het weten dat je niet meer beter word, maar waarschijnlijk, net zo onzeker. Een situatie waarin je je misschien wel afvraagt: ‘God waar bent U’. 

De psalmdichter is een pelgrim onderweg naar Jeruzalem, het is een gevaarlijke reis. Omdat tussen de bergen in vaak rovers zitten die je kunnen overvallen, dan komt de angst vanzelf naar boven drijven. Elk moment kan je aangevallen worden, het onheil zomaar over je heen komen en lig je zwaar gehavend langs de kant van de weg, want, deze verhalen kent de pelgrim, hij heeft er over gehoord. En, het kan de pelgrim ook treffen.  

En dan, juist daar tussen de bergen in, vraagt hij zich af, wie zal mij helpen? Gek eigenlijk, dat hij dat doet als het gevaar dreigt en niet, voordat hij op reis ging, en gezorgd heeft dat hem zo min mogelijk zal overkomen. Heeft hij dan van te voren niet bedacht dat dit ook hem kon gebeuren? Wat is dit herkenbaar, want vaak denk je dat alles een ander overkomt en ver van je eigen leven blijft en jou ziekte en zorg niet kunnen overkomen. Maar we weten, dat ook onszelf of onze naasten ziek kunnen worden. 

En dan op zo’n moeilijk punt in zijn leven, vraagt de psalmdichter zich af: waar komt mijn hulp vandaan? Nou, dat is voor de pelgrim overduidelijk, de Heer is mijn hulp.  We lezen in de psalm in vers 3 en 4 dat die hulp er ook echt voor hem wil zijn. 

‘Nooit laat hij toe dat je voet wankelt, nooit verslapt de aandacht van je behoeder! Zijn aandacht verslapt niet, hij valt niet in slaap, de behoeder van Israël.’ Die hulp, is er dus altijd, ontbreekt nooit. En daar bidt de dichter voor, niet omdat hij in nood is, maar hij bidt om aandacht: aandacht van de Eeuwige God, zodat je je veilig en beschermd mag voelen. Mede daarom vind ik het laatste vers zo mooi: ‘De Heer houdt de wacht over je gaan en je komen van nu tot in eeuwigheid’. 

Je omgeven weten door de liefde van God van het eerste tot het laatste moment van je leven. Je ziet in de psalm dat de dichter verder kijkt, het gaat niet over weggaan en weer thuiskomen. Het gaat over geboren worden en sterven. Het gaat over onze levensreis en dat God altijd waakt over je leven, hoe zwaar het soms ook kan zijn.  En wat is het dan fijn, dat we Jezus Christus mogen kennen en Hij ons heeft voorgeleefd om op zijn Vader te vertrouwen.  

Zoals in het verhaal dat Jezus aan boord was in het schip van zijn leerlingen en heerlijk sliep terwijl de storm de boot alle kanten opduwde. En Jezus, slaapt rustig door. Hoe kan Hij dat toch doen vroegen de leerlingen zich af? 

Dat kan, omdat Jezus weet, mijn Vader blijft wakker van nu tot in eeuwigheid. Dit vertrouwen, dat je niet alleen hoeft te zijn, je gedragen mag weten door de Eeuwige, dat vertrouwen van Christus, wens ik u en jou van harte toe en, is ook voor ons de moeite waard om voor te bidden! 

Joke Pennewaard-Duiveman.