Voor je gelezen: ‘Rimpelingen. Autobiografisch schrijven voor kankerpatiënten’

Wanneer je geraakt wordt door kanker, word je stilgezet. Wat is in je leven echt van waarde? Nieuwe vragen worden opgeworpen en allerlei zekerheden kunnen op losse schroeven komen te staan. Hoe moet ik verder? Wat betekent mijn leven nog? Je heb een nieuwe manier nodig om je te verhouden tot het leven, dat nu in alle hevigheid zijn kwetsbaarheid en eindigheid kent. Het in kaart brengen van je levensverhaal kan dan enorm helpen. Jeroen Hendriksen, coach en trainer, en zelf kankerpatiënt, laat in dit boek zien hoe je dat kunt doen.

De titel ‘Rimpelingen’ komt bij de psychotherapeut Irvin Yalom vandaan: Hij omschrijft het maken van een levensverhaal als het rimpelen van het wateroppervlak, wanneer je een steen daarin hebt gegooid. De rimpeling gaat ook de diepte in: de steen veroorzaakt onder het wateroppervlak ook bewegingen. De rimpelingen verbeelden en verzachten de pijn van de vergankelijkheid: op een bepaalde manier leef je voort.

Hendriksen benadrukt dat het niet gaat om grootse daden of om onvergetelijk te worden. Juist gewone herinneringen zijn kostbaar en dierbaar. Deze vastleggen doet iets met je. Vanuit het denken van Yalom en anderen laat Hendriksen zien hoe het schrijven van je levensverhaal betekenis geeft aan je leven te midden van ziekte en lijden.

De auteur geeft verdieping aan het levensverhaal aan de hand van zes thema’s, die hij bronnen van zingeving noemt: Het hier en nu; betekenis geven; kwetsbaarheid; steun en troost; veerkracht; spiritualiteit. Met oefeningen en opdrachten geeft de auteur goede handvatten om lagen in het levensverhaal weer te geven.

In de eerste bron van zingeving, het hier en nu, gaat het erom dat je loskomt van alles wat in je hoofd omgaat, om open te staan voor wat er is, voor wat je nu voelt en ervaart. Bij de tweede bron, het betekenis geven, leer je inventariseren wat je hebt gegeven en ontvangen in je leven, en welke winst en welk verlies dat gaf. Je komt op het spoor van belangrijke waarden in je leven en welke momenten van groot belang waren. Bij de derde bron ga je op zoek naar je gevoelens en de emoties die daaronder liggen. Je leert jezelf beter in perspectief plaatsen. Kwetsbaarheid beschrijft de auteur als een kracht. Bij de vierde bron kom je op het spoor van wat steun en troost in je leven betekenen. Veerkracht, de vijfde bron, brengt in kaart hoe de energie weer is gaan stromen tijdens het ziekteproces. De auteur noemt het de ‘springprocessie van je leven’.

Spiritualiteit noemt de auteur als zesde bron van zingeving. Hij noemt zichzelf niet gelovig, maar wil wel spiritualiteit toelaten als ervaring van alles wat het dagelijkse leven overstijgt of verdiept. De auteur bepleit duidelijk een bredere benadering dan alleen die van de christelijke spiritualiteit. Als christen zou ik dit onderdeel anders benaderen. Maar het boek gaat ook niet over zingeving en spiritualiteit als zodanig. Het stelt wel waardevolle vragen en brengt iets in beweging.

Het boek van Hendriksen laat zich makkelijk lezen. Niet iedereen zal meteen de pen ter hand nemen om een autobiografie te schrijven. Beelden, verbeeldingen van je emoties, helpen ook. De vrouw van de auteur, Beatrijs van den Bos, laat dat zien met haar treffende illustraties. De beelden brengen je bij de woorden en helpen soms woorden te vinden.

De opdrachten en vragen in dit werk- en oefenboek helpen je bij het verhelderen van de wirwar aan gedachten over je leven, zoals die er kan zijn als de kwetsbaarheid en pijn van je leven op je afkomen. Je hoeft niet direct een boek te willen schrijven, om veel aan dit boek te hebben. Maar wie weet welke rimpelingen het bij jou geeft wanneer je het leest!

De auteur geeft overigens ook cursussen. Wie meer wil weten: www.jeroenhendriksen.nl

Uitgeverij Kontrast, Oosterbeek, oktober 2016, € 22,95.

Ds. Jakob van der Wal, die deze bespreking schreef, is predikant in Baarn en heeft lymfklierkanker gehad.