Moeheid na kanker is een bekend verschijnsel maar helaas is er nog veel onbegrip. Het is moeilijk bespreekbaar omdat het lastig is woorden te vinden om die speciale moeheid te beschrijven. Het houdt bovendien lang aan, ook jaren na de behandelingen. En moeheid is lastig om mee te leven, het verstoort je lichamelijke vermogens, je concentratie, stemming en relaties. Maar je kan ermee leren omgaan!

Conflict tussen hoofd en lijf
Door de moeheid is er vaak een conflict tussen wat je wil en wat je daadwerkelijk kan. Je hoofd is als het ware nog ingesteld op “vroeger”. Toen kon je “gewoon” even dit en “gewoon” even dat doen. Je kon je plannen uitvoeren zonder dat je lijf opeens protesteerde en aanvoelde als lood. Na kanker is het leven vaak anders. Hoe anders verschilt van persoon tot persoon. De een heeft meer last van de gevolgen dan de ander. Bij de een houden ze aan en bij de ander verdwijnen ze langzamerhand. Er komt wel meer erkenning voor de late gevolgen van kanker.

Energiebeperking
Zelf ben ik moeheid na kanker anders gaan benoemen: leven met energiebeperking. Moeheid roept bij veel mensen toch een ander beeld op. Even een goede nacht en het is weer over… En hoewel het 5 jaar na kanker bij mij gelukkig wel verbeterd is; het is nog steeds een leven met andere grenzen, andere mogelijkheden. Het besef dat het echt anders was geworden en dat ik daarmee moest leren omgaan, was helpend. Het verlangen dat anderen jou begrijpen is er niet meer zo. Het is zoals het is, ik heb geleerd meer balans aan te brengen in mijn agenda. Daar horen rustige dagdelen nu ook bij. Je leert vanzelf wie daarmee om kunnen gaan en wie niet.

Acceptatie, anders denken
Die acceptatie kwam niet vanzelf, het kostte tijd. Tijd om nieuwe grenzen te ontdekken, met vallen en opstaan. Tijd om mijn eigen gedachtepatronen over moe zijn, eigenwaarde te ontrafelen. In mijn praktijk hoor ik ook van andere ex-patiënten verschillende lastige innerlijke stemmen en overtuigingen. Het is niet helpend om dat negatieve veroordelende stemmetje in je hoofd gelijk te geven: “Nou moet het toch es over zijn” of “Ik moet nu toch weer normaal zijn” of “Wat ben je toch een zeur!” “Wees dankbaar dat je nog leeft” e.d. Jezelf inwendig opvreten en uitschelden kost ook nog eens energie. Zeker als anderen in je omgeving dit negatieve stemmetje ook nog bevestigen, is het moeilijk positievere geluiden ertegenover te zetten. En voor je het weet, ga je erin mee en ga je weer (ver) over je grenzen… Maar je kan wel veranderen! Zelf erkennen dat je veranderd bent en onderzoeken (eventueel met professionele hulp) hoe jij met jouw energiebeperking omgaat, is heel belangrijk. Pas dan kan je veranderen en je leven zo aanpassen dat het beter gaat.

Omgaan met energiebeperking
Zelf heb ik o.a. veel gehad aan PPT (prioriteit, plan, tempo) en het herkennen van de Boom-bust-cyclus. Dat laatste is namelijk een valkuil waar veel ex-patiënten in vallen. Je voelt je een dag goed en gaat meteen eens al die achterstallige dingen doen… liefst in stevig tempo… en je bent volkomen gevloerd… Herstellen van die uitbarsting van activiteiten duurt lang. Dat is te voorkomen. Je maakt een lijst van wat er moet gebeuren en bepaalt wat prioriteit heeft. Dan ga je plannen hoe je het gaat doen, beginnend met belangrijkste. Je kijkt of er dingen zijn waarbij je hulp kan vragen (en dat is geen schande!). De uitvoering doe je in een niet-uitputtend tempo, dus je bouwt ook rust in. Of noem het hersteltijd als je een hekel hebt aan dat woord. Langzamerhand kan je gaan uitbreiden, langere periodes inplannen, je ontdekt zelf wat past bij jou. En soms “kies” je ook voor activiteiten die je gegarandeerd te veel zullen kosten. Dan plan je extra rust in. Of er gebeuren onverwachte dingen waardoor je je plan toch niet kan volgen. Dat is niet erg; dat hoort bij het leven. Dan kan je het plan aanpassen en heroverwegen. Het is anders leven maar als je volhoudt, een leven dat past bij jou. Ik vind het mooi als cliënten na verloop van tijd weer beter zicht hebben op wie ze zijn, wat ze kunnen en daardoor blijer en krachtiger in het leven staan.

Wijnanda Heslinga
Beeldend counselor en kunstenaar
www.schildertaal.nl